Bilişsel gelişim; doğumdan başlayarak, çevremizdeki dünyayla etkileşimimizi sağlayan ve dünyamızı anlamamızı yarayan bilginin edinilip kullanılmasına, saklanmasına, yorumlanarak yeniden düzenlenmesine, değerlendirilmesine yardım eden, bütün zihinsel süreçleri içine alan bir gelişim alanıdır.

Erken çocukluk döneminde çocuğun bilişsel özelliklerini incelediğimizde yetişkinlerden farklı olduğunu görürüz:

Çocukların kendine özgü bir dünya görüşleri ve düşünce yapıları vardır.

Erken çocukluk döneminde çocuklar gördükleri nesne ve olayları kendi beyinlerinde belli kalıplar halinde gruplamaya başlarlar (ör: tüm kuyruklu hayvanlar kedidir). Bu kalıplar zamanla daha detaylı hale gelir ( ör: köpeklerin, ineklerin, maymunların dakuyrukları vardır).

Erken çocukluk dönemindeki çocuklar dikkatlerini ve hafızalarını tam olarak kontrol edemezler, gerçekle hayali birbirine karıştırırlar ve aynı anda bir tek şeye dikkat edebilirler.

Piaget, 2-7 yaşlar arasındaki bu döneme işlem öncesi dönem (preoperational stage) demiştir. Bu dönemde dil ve diğer semboller gelişir, yetişkin hareketleri taklit edilir ve bol oyun oynanır. Özellikle hayal ürünü oyunlar çok yaygındır. Sihirli hayallere bayılırlar…

Okulöncesi çocukları hala ben merkezcidir ve hayal kırıklığına uğradıklarında ben merkezci konuşmalar yaparlar.

2-3 yaşlarında çocuklar görünüşlere odaklanırlar; 4-5 yaşlarında ise dünyayı daha gerçekçi görürler ve anlarlar. Dünyayı anlarken sosyal ilişkileri de anlarlar; düzgün ilişkiler, arkadaşlıklar ve dostluklar ararlar. 5 yaşındaki çocuklar kendi zihinleri ile ilgilendiği gibi, başkalarının duygu ve düşüncelerini de anlamaya başlarlar. "Bana ne, bana ne" demezler.

Erken çocukluk döneminde çocuk, karmaşık bir şekli bütün olarak algılar; fakat ayrıntılara dikkat etmez. Altı yaşından sonra ayrıntılara dikkat etmeye, ayrıntıları birleştirmeye ve bütünleyici bir algılamaya yönelir. Böylece bütünü, parçaları, parçaların birbiriyle ve bütünle olan ilişkilerini aynı anda algılama gerçekleşebilir.

Erken çocukluk dönemde çocukların dikkatleri, seçicilikleri ve dikkat süreleri azalır.

Dört yaşındaki çocuklar, oyun alanında kaybolan oyuncaklarını en son gördükleri ve kaybolduklarını anladıkları yerlere, sistemli bir şekilde bakarak bulmaya çalışırlar.

Dikkatlerini planlı kullanırlar; fakat detaylı resimler ve yazılı metinler verildiğinde erken çocukluk dönemi çocuklarının daha başarısız olduğu görülmektedir. Erken çocukluk dönemi çocukları okul çağı çocukları kadar çevreye dikkat etmezler. Neye dikkat edecekleri konusunda okul çağı çocukları kadar seçici olmadıkları görülmüştür. Çocuklar büyüdükçe bir yığının içinden bir resmi, bir nesneyi daha iyi seçerler ve diğer seslere önem vermeyerek bir sesi ayırt ederler. Çocuklar uyarıcıyı seçmek, dikkatlerini odaklamak için gittikçe artan bir beceri elde ederler.

Küçük çocuklar geçmişi büyük çocuklar ve yetişkinler kadar net hatırlayamazlar. Hatırlamadan ziyade görünce tanıma özellikleri gelişmiştir. Ayrıca bu dönem çocuklarında seçici dikkat (selective attention) eksikliği de vardır.

Devamı...

Ağustos ayı boyunca sitemizde “erken çocukluk döneminde bilişsel gelişim” konusuna değineceğiz. Bilişsel gelişim konusunda ailelere ve öğretmenlere esin kaynağı olabilecek yazılar ve aktiviteler paylaşıp sizlerden de aktivite önerilerinizi sunmanızı isteyeceğiz. İlk yazımızda bilişsel gelişime giriş yapmak, gelişim ve öğrenmeye dair temel prensiplerden bahsetmek istiyoruz.

Erken çocukluk dönemi, başdöndürücü hızla ilerleyen fiziksel gelişim dönemi olmanın yanı sıra bilişsel gelişimin de altın çağıdır. Hafıza, mantık yürütme, problem çözme, düşünme gibi bilişsel gelişimle ilgili beceriler erken çocukluk döneminde oluşmaya başlar. Bu dönemle ilgili teorileri ile ünlenen Piage’nin de ifade ettiği gibi çocuklar yetişkinlerden daha az zeki değildir, sadece daha farklı düşünürler. Albert Einstein’in Piage’nin bu tespiti ile ilgili “o kadar basit bir tespit ki sadece bir dâhi bunu akıl edebilirdi” demesi dikkate değer bir ifade olarak ele alınabilir.

Erken çocukluk döneminde çocuklar gözlem ve etkileşim yoluyla becerilerini oluşturmaya ve geliştirmeye çalışırlar. Bu dönem bilgiyi işleme, kaydetme ve kullanma yönünde önemli sıçrayışlar barındırır. Bu sıçrayışları çocukların oyun oynama şekillerinde gözlemlemek mümkündür. Çocukların bilişsel becerilerinin artmasıyla basit hayali oyunları daha çok karakter içermeye, daha karmaşık senaryolar barındırmaya ve daha detaylı kurallar içermeye başlar. Piage’nin de ifade ettiği gibi oyun oynamak sadece eğlence değildir, oyun beyin gelişiminin çok önemli bir parçasıdır.

Bilişsel gelişimi de içine alan gelişime uygun uygulamalar alanında temel birkaç prensip vardır:

1.  Gelişim ve öğrenme farklı hızlarda ilerler

2.  Gelişim ve öğrenme olgunlaşma ve deneyimin etkileşimi ile gerçekleşir

3.  Erken yaşta deneyimlenenlerin gelişim ve öğrenme üzerinde derin etkileri vardır

4.  Çocuklar en iyi güvenli ilişkilere sahip olduklarında gelişirler

5.  Gelişim ve öğrenme çoklu sosyal ve kültürel ortamlarda oluşur ve gelişir

6.  Çocuklar öğrenirken farklı yöntemler kullanırlar

7.  Oyun dil gelişimi, bilişsel gelişim ve sosyal gelişim açısında çok önemli bir araçtır

8.  Gelişim ve öğrenme çocuklar teşvik edildiğinde gelişir

9.  Çocukların yaşadıkları deneyimler öğrenmeye yönelik bakış açılarını ve motivasyonlarını şekillendirir

Bundan sonraki yazılarımızda erken çocukluk dönemi bilişsel gelişimi hakkında detaylara yer vermenin yanı sıra yukarıda değindiğimiz temel prensiplerin nasıl hayat bulduğuna dair örnekler paylaşacağız.

Kaynak: NAEYC. (2009) Developmentally Appropriate Practice in Early Childhood Programs Serving Children from Birth through Age 8. Washington, DC: National Association for the Education of Young Children.

Devamı...

“Toplum temelli erken çocukluk hizmetleri” uygulamaları Millî Eğitim Bakanlığı taşra teşkilatlarının koordinasyonunda yerelin ihtiyaç ve özelliklerine uygun olarak yerel işbirlikleri yoluyla yerel katılım ve sahiplenmenin teşvik edildiği ücretsiz ve esnek erken çocukluk eğitimi modelleridir. 

Çocukların en temel uğraşı olan oyun üzerine kurgulanan modellerin her aşamasına ebeveynler, aile büyüklerive çocukların yaşadığı sosyal çevre dâhil edilmektedir. Oyun, hem eğitimin hem de özellikle yoksulluk ve engellilik gibi dezavantaj durumlarının ortadan kaldırılmasında önemli rolü olan sosyal entegrasyon ve sosyal desteğin bir aracı olarak kullanılmaktadır. 

Bu modeller, hayata daha yoksun şartlarda başlayan çocukların bulundukları sosyal döngünün içinden çıkıp sağlıklı, mutlu, yaratıcı ve başarılı bireyler olabilmeleri ve topluma artı değer katabilmeleri için oldukça önemli bir fırsat olarak sunulmaktadır. 

Yerel koşullar ve Türkiye şartları gözetilerek uygulanabilecek farklı toplum temelli erken çocukluk hizmetleri artık bir kılavuz kitapçık ile herkesin erişimine açık hale geldi. 

Kılavuzda, hangi model için nasıl bir kaynak gerektiği, maliyetinin ne olduğu ve söz konusu modelin uygulanması sırasında nelere dikkat edilmesi gerektiğine ilişkin pekçok yararlı bilgi bulunuyor. 

Bu önemli kaynağı kullanmak isteyenler, aşağıdaki linke tıkladıktan sonra açılan sayfanın sol üst köşesindeki "indir" düğmesine basarak bilgisayarlarına indirebilirler.  


https://docs.google.com/file/d/0B1tO8erxiaSAZGlyQnhjVGdzODQ/edit?usp=sharing

Devamı...

Ev aktivitelerine ilişkin paylaşımlarımızda bugün yaz sıcaklarına uygun şekilde balıklı ve paletli bir çalışmamız var. 

Aşağıdaki linkten indirebileceğiniz resmi erken eğitim çağındaki çocuklarınızla birlikte çözmeyi eğlenceli hale getirmek sizin elinizde!

Birlikte oynarken, çocuklarınızın zekasını da geliştirmesine yarayacak bu alıştırmada hem renk eşleştirmelerini yapabilir, hem sayı sayma pratiğini yapabilir, hem de sizin yardımınızla "çift" kavramını öğrenebilirler. 

Dosyayı, link sayfasının sol üst köşesindeki indirme okuna bastıktan sonra bilgisayarınıza yükleyebilirsiniz.

Hepinize keyifli günler dileriz!


https://docs.google.com/file/d/0B1tO8erxiaSAeW9jWmJUYWRiZ1U/edit?usp=sharing

Devamı...

Sizce 3 yaş çocuğunuzu okula göndermek için çok mu erken?

Sizce yetişkinlikteki zihinsel becerilerin %80’i 6 yaşından önce oluşurken, bu kritik gelişim döneminde ailenin vereceği eğitim yeterli midir?

Sizce küçük bir çocuğun ailenin korumacı alanından çıkıp yaşıtlarıyla tek başına sosyalleşmesi ne kadar önemli?

Sizce zeki, bağımsız ve sosyal becerileri yüksek bireyler yetiştirmenin ideal dengesi nedir?

Araştırmalar, nitelikli erken eğitim alan çocukların tüm eğitim hayatlarının daha başarılı olduğunu, uzun vadede istihdam edilebilirliğinin ve üretkenliğinin arttığını göstermektedir. Eğitim hayatı başarılı olan bireyin suça karışma oranı da dikkate değer biçimde düşüktür.

Erken eğitimin niteliğini belirleyen unsurların başında kuşkusuz öğretmenin nitelikli ve ilgili olması gelir. Buna ek olarak, öğretmen başına öğrenci sayısının az olması, öğretmen ile veli arasında olumlu ilişki kurulması ve ebeveynlerin sürece aktif katılımı çocuğun ilk eğitim yıllarından etkili şekilde faydalanmasını güçlendiren unsurlardır.  

Çocuğunuzun tüm hayatına etki edecek bu döneminde onu teşvik edici her hareketiniz tahmininizden de fazla etkilidir.

Bu nedenle, oyunla karışık sunulan erken eğitim faaliyetlerinden bazılarını çocuğunuzla birlikte gerçekleştirmeniz, hayata karşı içten gelen merakını doyurucu  sohbetler ve etkinlikler yapmanız, hem birlikte güzel vakit geçirmenizi sağlayacak hem de çocuğunuzun eğitim hayatına olumlu etkide bulunacaktır.

Devamı...

Yaz aylarında okuldan ayrı kalan çocuklarımıza evde okul öncesi eğitim içerikli oyunlar oynatmak hem onların iyi vakit geçirmesini sağlayacaktır hem de zekalarını geliştirmesine yardımcı olacaktır. 

Bu amaçla hazırladığımız Yaz Günü Aktivitelerimize bugün bir de "Sırada Hangi Robot Var?" oyununu ekledik. 

Aşağıdaki linkten indirebileceğiniz bu kısa oyunumuz aslında erken eğitim çağındaki çocuklarımıza sıralama yapma alıştırması olarak kurgulanmış olsa da, onların yaratıcılığına güvenerek çok farklı şekillerde oyunlar da üretebileceğiniz bir aktivite olarak da kullanılabilir. 

Aktiviteyi, linkten açılan sayfanın sol üst köşesindeki indirme okunu kullanarak bilgisayarınıza indirebilirsiniz. 

https://docs.google.com/file/d/0B1tO8erxiaSASGRtSnhrTjJOMnc/edit?usp=sharing

Hepinize keyifli günler dileriz!

Devamı...

Bir çocuk okula ilk başlağıdığında öğretmeninin onun gelişimiyle ilgili dikkat ettiği dört temel beceri, aslında insanın tüm yaşam kalitesini etkiyen becerilerdir. Çocuğunuzun 4 temel becerisini geliştirmesi konusunda veceğiniz destekler onun hem okul hayatında daha kolay uyum sağlamasına yol açar hem de hayat boyu daha sağlıklı bir birey olmasının temellerini atar.

En Temel Dört Beceri:

Güven: Öğretmenin çocuk gelişiminde ilk dikkat ettiği konulardan birisi çocuğun güven algısı ve özgüvenidir. Bu da kendisini iyi hissetmesi sağlayacak hareketleri pekiştirmesiyle sağlanır. Bu beceri çocuğunuzun hayat boyu kullanacağı, okul yaşantısındaki başarıları da önemli ölçüde etkileyecek bir beceridir.

İşbirliği: Çocuğunuzun başkalarıyla birlikte uyum içinde hareket etmeyi öğrenmesini geliştirecek oyunlar, hikayeler ve şarkılar erken çocukluk çağındaki çocuk için en önemli ve zorlu konulardan biridir. İşbirliği yapmaya yönelik alacağı olumlu geribildirimler, çocuğunuzun başkalarına karşı uyumlu olmayı ve empati kurmayı öğrenmesini güçlendirir.

Merak: Erken eğitim çağındaki bir çocuğun geliştirmesi gereken en önemli becerilerinden biri de öğrenme isteğidir. Öğrenme isteğinin teşvik edilmesi için öğretmenleri de çocuklara ilginç gelebilecek materyaller ve fikirlerle onların içten gelen merakını sürekli besler. Son yıllarda zeka gelişimi üzerine yapılan araştırmalar, sıradışı faaliyetler ve materyallerin alışılagelmiş olanlara kıyasla beyin gelişimini çok daha hızlandırdığını göstermektedir.

İletişim: Çocuğunuzun kendi görüşlerini, duygularını ve bilgisini doğru şekilde ifade edebilmesi tüm yaşamına son derece olumlu şekilde yansıyacak bir gelişimdir. İletişim becerisi, akademik olarak da yalnıza sosyal bilimler ya da dil gelişimi için değil, matematik ve fen bilimi becerileri için de kilit bir konudur. Çocuğunuz bir fikir ya görüş hakkında konuşma konusunda kendisini rahat hissettiğinde öğrenmeye de daha açık olur.

Siz ne yapabilirsiniz?

Çocuğunuzun bu becerileri kolayca ve erken yaşta geliştirebilmesi için ebeveynleri neler yapmalıdır?

Okula başlayan çocuğunuzun sınıf arkadaşlarıyla olan ilişkisini destekleyebilirsiniz. Bunun için okul dışında da onlarla görüşmesini sağlayabilir, okulda iyi anlaştığı arkadaşlarının aile ortamı içinde de desteklendiğini hissettirebilirsiniz. Çocuklar kendilerine ait hissettikleri ortamlarda daha kolay arkadaşlık geliştirir. Arkadaşlık kurmada zorluk çeken çocuklar, kendi ev ortamlarında daha kolay arkadaşlık kurabilir ve bu ilişkiyi okula da taşıyabilir. Çocuğun sınıfta kuracağı her türlü olumlu ilişki, genel okul başarısını da olumlu etkileyecektir. 

Devamı...