Karmaşık ve Eğlenceli: Bilişsel Gelişim

Ağustos ayı boyunca sitemizde “erken çocukluk döneminde bilişsel gelişim” konusuna değineceğiz. Bilişsel gelişim konusunda ailelere ve öğretmenlere esin kaynağı olabilecek yazılar ve aktiviteler paylaşıp sizlerden de aktivite önerilerinizi sunmanızı isteyeceğiz. İlk yazımızda bilişsel gelişime giriş yapmak, gelişim ve öğrenmeye dair temel prensiplerden bahsetmek istiyoruz.

Erken çocukluk dönemi, başdöndürücü hızla ilerleyen fiziksel gelişim dönemi olmanın yanı sıra bilişsel gelişimin de altın çağıdır. Hafıza, mantık yürütme, problem çözme, düşünme gibi bilişsel gelişimle ilgili beceriler erken çocukluk döneminde oluşmaya başlar. Bu dönemle ilgili teorileri ile ünlenen Piage’nin de ifade ettiği gibi çocuklar yetişkinlerden daha az zeki değildir, sadece daha farklı düşünürler. Albert Einstein’in Piage’nin bu tespiti ile ilgili “o kadar basit bir tespit ki sadece bir dâhi bunu akıl edebilirdi” demesi dikkate değer bir ifade olarak ele alınabilir.

Erken çocukluk döneminde çocuklar gözlem ve etkileşim yoluyla becerilerini oluşturmaya ve geliştirmeye çalışırlar. Bu dönem bilgiyi işleme, kaydetme ve kullanma yönünde önemli sıçrayışlar barındırır. Bu sıçrayışları çocukların oyun oynama şekillerinde gözlemlemek mümkündür. Çocukların bilişsel becerilerinin artmasıyla basit hayali oyunları daha çok karakter içermeye, daha karmaşık senaryolar barındırmaya ve daha detaylı kurallar içermeye başlar. Piage’nin de ifade ettiği gibi oyun oynamak sadece eğlence değildir, oyun beyin gelişiminin çok önemli bir parçasıdır.

Bilişsel gelişimi de içine alan gelişime uygun uygulamalar alanında temel birkaç prensip vardır:

1.  Gelişim ve öğrenme farklı hızlarda ilerler

2.  Gelişim ve öğrenme olgunlaşma ve deneyimin etkileşimi ile gerçekleşir

3.  Erken yaşta deneyimlenenlerin gelişim ve öğrenme üzerinde derin etkileri vardır

4.  Çocuklar en iyi güvenli ilişkilere sahip olduklarında gelişirler

5.  Gelişim ve öğrenme çoklu sosyal ve kültürel ortamlarda oluşur ve gelişir

6.  Çocuklar öğrenirken farklı yöntemler kullanırlar

7.  Oyun dil gelişimi, bilişsel gelişim ve sosyal gelişim açısında çok önemli bir araçtır

8.  Gelişim ve öğrenme çocuklar teşvik edildiğinde gelişir

9.  Çocukların yaşadıkları deneyimler öğrenmeye yönelik bakış açılarını ve motivasyonlarını şekillendirir

Bundan sonraki yazılarımızda erken çocukluk dönemi bilişsel gelişimi hakkında detaylara yer vermenin yanı sıra yukarıda değindiğimiz temel prensiplerin nasıl hayat bulduğuna dair örnekler paylaşacağız.

Kaynak: NAEYC. (2009) Developmentally Appropriate Practice in Early Childhood Programs Serving Children from Birth through Age 8. Washington, DC: National Association for the Education of Young Children.